Polyvagaaltheorie
Inleiding
De polyvagaaltheorie beschrijft wat er in ons lichaam gebeurt in veilige en onveilige situaties en hoe dat laatste kan leiden tot problemen in alle denkbare sociale interacties. Het werpt helder licht op afhankelijkheid van middelen, drank, eten of andere copingstijlen.
Ter hoogte van 2:17 is de uitleg wat verwarrend, eerder gaf men aan dat, oranje voor mobilisatie vanuit onveiligheid staat (vecht/vlucht) en blauw voor geïmmobiliseerd vanuit bedreiging (bevriezen). Fietsen en slapen zijn vormen van veilige mobilisatie en immobilisatie, dus louter groen! Je moet de kleuren niet mengen!
Polyvagaaltheorie
Vanaf 1969 begon Professor Stephen Porges zijn wetenschappelijk werk waar hij zich onder meer richtte op onderzoek naar een bijzondere zenuw van ons autonoom zenuwstelsel, de Nervus Vagus. Het woord ‘vagus’ betekent letterlijk ‘zwervend’ die naam is gegeven door het grote bereik over het lichaam. Tot dusverre werd de Nervus Vagus gezien als onderdeel van een en het zelfde systeem: het parasympathisch zenuwstelsel. Porges ontdekte dat er in feite twee vagale deelsystemen zijn te onderscheiden, vandaar het woord ‘poly’ dat ‘meer’ betekent.
Publicatie Polyvagaaltheorie
In 1994 publiceerde Porges zijn magnum opus over deze theorie als verslaglegging van wetenschappelijk onderzoek waarmee hij oude inzichten over de vecht-, vlucht-, bevries theorie corrigeerde. Zonder dat het zijn bedoeling was pikte clinici en wetenschappers zijn polyvagaaltheorie op, in de jaren daarna heeft de theorie zijn wetenschappelijke geaccepteerde status verkregen. Inmiddels dringt de Polyvagaaltheorie door tot klinische wereld.
Geen behandelmethode
De theorie verklaart wat er in ons lichaam gebeurt. Het is geen behandelmethode, maar wijst wel in een behandelrichting. Voor mij verbindt het de inzichten die ik eerder eigen heb gemaakt alsook mijn ervaring en intuïtie. Het is dé missing link die alles aan elkaar knoopt en wetenschappelijk onderbouwt. Zoals gezegd, de polyvagaaltheorie is inmiddels wetenschappelijk aanvaard, de toepassing ervan neemt een grote vlucht.
Uitzicht op herstel
De Polyvagaaltheorie verheldert én deze verheldering biedt uitzicht op herstel. Het zal mij geen moeite kosten mensen het nodige inzicht bij te brengen, het probleem zit hem in de oude aannames die we allemaal hebben. De meeste van die aannames zijn contraproductief, maar bepalen wel ons zelfbeeld en vervolgens ons gedrag, nog afgezien van onwetendheid en de gebruikelijke weerstanden. Die weerstanden worden overigens weer verklaard binnen de polyvagaaltheorie.
Verstoring evenwicht
Het belangrijkste dat de theorie ons leert is dat veel klachten, en zeker chronische klachten, terug te voeren zijn op het ontbreken van evenwicht. Dat wil zeggen dat we belast zijn met innerlijke verkrampingen waarvan we meestal niet eens weten dat we ze bij ons dragen. Het effect is, dat we niet volop leven, dat we zinloosheid ervaren, dat we maar er niet in slagen een voedende intieme relatie op te bouwen, of altijd gedoe hebben op het werk.
Er kunnen ook medisch onverklaarbare lichamelijke klachten zijn die vaak chronisch zijn, denk aan darmklachten, lage rugpijn, klachten in het bekkengebied, klachten van seksuele aard, enz. Vaak zijn het signalen van chronische beklemming in ruime zin ofwel verstoord evenwicht. Verstoord evenwicht, hoe vaag ook, lokt coping zoals middelengebruik uit.
Zonder veiligheid geen herstel!
Het vinden van evenwicht begint bij leren verstaan van je lichamelijke reacties, daar komt de polyvagaaltheorie om de hoek. Deze theorie leert ons de verschillende toestanden te herkennen waarin ons lichaam terechtkomt als op onbewust niveau onveiligheid wordt gedetecteerd. Heb je dat scherp en kan je ermee werken, dan komt de uitdaging om je meer en meer bewust veilig te kunnen voelen, immers je moet je veilig kunnen voelen in je levenssituatie wil er sprake zijn van heling. Zolang je autonome zenuwstelsel onveiligheid detecteert is er geen veiligheid of evenwicht en valt er niets te herstellen.
Training Nervus Vagus
Zodra je je gaat interesseren voor deze theorie zul je op internet als gauw aanlopen tegen methoden om de Nervus Vagus te trainen. Immers deze zenuwbaan speelt een cruciale rol bij het ervaren van veiligheid. Echter, veiligheid bereik je niet door louter deze zenuw te ’trainen’, beschouw dergelijke oefeningen als zelfregulatie, die ondersteunend zijn voor zover je werkt aan structurele veiligheid. Dat bereik je alleen met co-regulatie, ofwel anderen te ontmoeten die evenwichtig – dus innerlijk veilig – zijn. Door veel co-regulatie zal de tonus van de Nervus Vagus toenemen, maar je moet dat niet als doel zien.
Safe and Sound Protocol (SSP)
Een speciale plaats wordt ingenomen voor het Safe and Sound Protocol, ontwikkeld door Stephen Porges. Ook voor dit programma geldt dat het op het juiste moment moet worden ingezet, dus als er inmiddels voldoende mogelijkheden zijn tot co-regulatie. Ik ben daartoe gecertificeerd als SSP-provider.