Partnerhulp bij alcoholmisbruik

Partners van drinkers kunnen soms flink in de knel komen door het problematisch drankgebruik van hun partner, de gangbare ideeën over verslavingen zijn daarbij niet helpend en versterken eerder de onmacht. Partners voelen zich afwisselend machteloos, niet serieus genomen, teleurgesteld, moedeloos, verdrietig en eenzaam. Deze gevoelens mogen niet worden onderschat en het is dan ook logisch dat partners van tijd tot tijd in verzet komen, maar helaas met tegengesteld effect.

Bij jij partner van een drinker?

Misschien zou het voor jou, als partner van een drinker, helpend zijn als je de diepere grond kan zien achter het drankgebruik. Bovenmatig drinken is een manier om met het leven te dealen en vooral om oude pijn te managen. Dat neemt niet weg dat het voor jou uiterst pijnlijk is dat je lief het ene moment van alles belooft of zich voorneemt niet (meer) te drinken en het andere moment de drank alweer heeft ingeslagen. Hoe kan dat, zul je misschien denken. Ik leg het je graag uit, hier in deze tekst vast een tip van de sluier.

Problematisch drinken is coping

Als jouw partner bovenmatig drinkt, dan is dat coping-gedrag, ofwel proberen te leven met een negatief zelfbeeld of zelfgevoel. Vergis je niet, waar ik over spreek is een serieus continu aanwezige, pijnlijke grondtoon van verlies en rouw, die met de jaren alleen maar toeneemt. Ik spreek in dat verband van noodlijdendheid, een begrip dat ik tijdens de sessies verder uitwerk. Er is daarbij een diep gewortelde en verhulde zelfafwijzing actief, die makkelijk schuilgaat achter een façade van succes of goed willen doen voor anderen.

Alcohol als coping-middel heeft twee unieke effecten, de eerste is dat het een kunstmatige vorm van veiligheid biedt (psychologische rust). De tweede is dat het dempend werkt op de fysiologie (fysieke rust). Die twee effecten versterken elkaar en zijn bijzonder belangrijk voor het lichaam, omdat de stressreacties (die uitputtend zijn) tijdelijk doven. Het lichaam – en dus niet de weldenkende persoon – neemt als het ware het commando over om te kunnen overleven en dat betekent zo snel mogelijk tot rust komen. Dat dat op den duur juist destructief is en het onderliggend probleem vergroot, daar kan het lichaam niet bij, het is immers een noodreactie (autonome reflex) op aanhoudende stress.

Drinken werkt uiteindelijk averechts

Als jouw partner in alle weldenkendheid zich voorneemt niet te gaan drinken, en het uiteindelijk toch doet, kan hij of zij rekenen op zelfverwijt. Dat versterkt het negatieve zelfgevoel. Daar komt dan ook nog het schuldgevoel bij ten opzichte van jou en wellicht het verwijt van jou, wat volkomen begrijpelijk is. Resultaat: de druk om te verdoven (=drinken) wordt nog groter omdat de pijn van waardeloosheid toeneemt.

En, om nog een stapje verder te gaan, het drinken van je partner kan bij jou als niet drinker heftige gevoelens van machteloosheid en eenzaamheid oproepen. Jij schiet dan vervolgens ook in de stress en dat versterkt nog meer de coping-behoefte van de drinker. Dit werkt als een neergaande spiraal.

Inzicht

Mijn cliënten hebben vaak meerdere trajecten doorlopen en hebben regelmatig een aha-erlebnis, een totale herkenning. Ik neem ze stap voor stap mee, leg alle mechanismen uit, in het besef dat die kennis ook nog moet landen en dus tijd nodig heeft. De structuren zijn – zeker in het begin – bijzonder complex, maar op goed moment ziet men structuur en volgen nieuwe stappen. Jij als partner wordt daarin niet meegenomen, ik vind dat vaak heel ongemakkelijk. Vooropgesteld dat jij niet verantwoordelijk bent voor het drankprobleem van je partner, zou het toch heel wat schelen als jij iets van het proces meekrijgt. En ik begrijp dat het niet de rol van de drinker is om deze inzichten over te brengen aan jou. Dus daar ligt wel een probleem.

Machteloosheid

Ik stelde al dat drinken uiteindelijk averechts werkt, maar als jij als partner – hoe goed bedoeld en begrijpelijk ook – dat probeert over te brengen, werkt dat ook weer averechts. Bedenk, jij en je partner zitten beide in het schuitje van machteloosheid. Afspraken maken werkt niet, dat is geen onwil, maar onmacht. In verzet gaan werkt ook niet, dat werkt alleen maar nog meer pijn en drinken in de hand. Het is belangrijk dat zowel jij als de ander die drinkt, in gelijke mate inzicht krijgen in de krachten die binnen de situatie aan het werk zijn, soms kan een (drie-gesprek) gesprek alhier helpend zijn.

Met meer inzicht snijdt het mes aan twee kanten. Jij als partner krijgt wat meer rust en verantwoordelijkheden worden helder. Heel soms strijden partners over het drankgebruik als afleiding voor onderliggende problemen of wordt die strijd gebruikt als aanleiding om te drinken. Het is niet altijd wat het lijkt.

Partnerhulp bij alcoholmisbruik, weinig doen, veel laten

Als partner of naaste van iemand die fors drinkt kun je weinig doen voor de ander, behalve hem of haar ondersteunen in het zoeken naar hulp. Voor de rest is partnerhulp vooral veel laten. Tot slot nog wat tips:

• Probeer niet te oordelen
• Maak geen afspraken of gebruik
• Praat niet over wel niet te vertrouwen als (toch) gemaakte afspraken of beloften worden gebroken
• Kies voor jezelf als de situatie uit de hand loopt
• Probeer je partner niet te ‘genezen’